Na een kortstondige dip – volgend op de uitkomst van het referendum in het Verenigd Koninkrijk en de verkiezingen in de VS – hebben de financiële markten de weg omhoog gevonden. Het roept bij Keith Wade, hoofdeconoom bij Schroders, de vraag op of verkiezingsoverwinningen van populisten goed zijn voor financiële markten?
Het analyseren van de onderliggende oorzaken voor de recente rally op de financiële markten is niet eenvoudig. Wade wijst erop dat de omstandigheden voor een rally al voor de politieke gebeurtenissen van 2016 waren geschapen. Te denken valt aan de Fed die minder agressief dan verwacht de rente verhoogde en een ‘dovish’ toon aansloeg waarmee zij de verwachting ondersteunde dat er voldoende liquiditeit op de markten zou zijn. Daarnaast stabiliseerden de markten door de openheid die China gaf over haar wisselkoersbeleid en was er aan het einde van de zomer van 2016 sprake van een synchroon herstel van de wereldeconomie.
Toen de uitslagen van het Britse EU-referendum en van de Amerikaanse presidentsverkiezingen de markten verrasten, kwam de vrees van veel analisten dat het economisch herstel en de markten zouden ontsporen, niet uit. Wat is de verklaring voor de manier waarop markten hebben gereageerd en voor de aanhoudende economische groei. En zitten er nog meer positieve verrassingen in het vat?
Uitslag EU referendum heeft VK (nog) niet in problemen gebracht
Een gevreesde sterke terugval in consumentenbestedingen in het VK na het referendum bleef uit. Echter, de oplopende onzekerheid voor en na het referendum kan wel degelijk impact hebben op de economie. Maar het effect was niet groot genoeg om echt impact te hebben mede door het ruime monetaire beleid van de Bank of England dat na de referendumuitslag werd ingezet en de val het Britse pond.
Voor wat betreft de verwachtingen voor de economie van het VK zal veel afhangen van de uitkomst van de onderhandelingen over de Brexit. De onzekerheid over de toekomstige handelsrelaties met de EU en met landen daarbuiten, zal het VK kunnen treffen. Het kan de kapitaalbestedingen, die in de tweede helft van 2016 wel zijn teruggelopen, verder ondermijnen. In die zin heeft de keuze voor een Brexit een uithollend effect op bedrijfsinvesteringen en economische prestaties en ondermijnt dit in samenhang met afnemende migratie, het productiepotentieel van het VK.
Markten hebben veel geloof in Trump
In de VS is de situatie minder dubbelzinnig. Zowel het sentiment onder consumenten als in het bedrijfsleven is opgeveerd na de verkiezing van Trump. De kapitaalinvesteringen lijken in de VS juist aan te trekken. Aandelenmarkten zijn gestegen op de verwachting van een sterkere economische groei. Maar met de Amerikaanse economie reeds vergevorderd in de economische cyclus, leidt een hogere vraag onherroepelijk tot hogere lonen en inflatie en die zullen de economische groei niet veel goeds doen. Beleggers moeten daarom rekening houden met hogere inflatie en hogere rente. Een periode van stagflatie, waarbij de inflatie stijgt en de groei vertraagt, luidt doorgaans een moeilijke periode in voor beleggers. Die zorgen nemen toe als Wade de waarderingen op de Amerikaanse aandelenmarkten daarbij in ogenschouw neemt.
Populisme heeft anti-globalisatie als gemene deler
Er zijn de nodige verschillen tussen het populisme in het VK en de VS omdat de omstandigheden variëren. Er is wel een aantal thema’s dat overeenkomt en dat van toepassing is voor de wereldwijde opkomst van het populisme, zoals de roep om meer soevereiniteit, meer handelsbarrières en beperking van immigratie. Ze kunnen onder de noemer ’anti-globalisatie’ worden samengevat.
Populisme kan beschouwd worden als het terugdraaien van globalisatie. Een wereldeconomie waarin populisten het voor het zeggen hebben, zal meer beperkingen kennen in handel en arbeidsmobiliteit. De wereldhandel valt lager uit en de economische groei zal zwakker zijn. Globalisatie heeft geholpen om cycli te verlengen. Zo gezien betekent een wereld waarin anti-globalisatie de boventoon voert, dat de cycli korter worden, inflatie stijgt en centrale banken een actievere rol moeten spelen en de rentetarieven dus volatiel zijn. Bedrijven staan voor grotere uitdagingen en loongroei zal hoger zijn waardoor marges onder druk komen, tenzij de productiviteit verhoogd kan worden.
Een aantal van dit soort trends ziet Wade al in de VS en het VK. Het beleid van Trump duidt meer op stagflatie. In het VK dreigt de inflatie hoger uit te vallen door de lage koers van het Britse pond als het land over een aantal jaar te maken krijgt met hogere invoertarieven.
Focus op verkiezingen in Europa
De focus is nu op Europa, waar populistische partijen deelnemen aan de aanstaande verkiezingen in Frankrijk, Duitsland en Italië. Een vertrek van Frankrijk of Italië uit de EU zal een enorme chaos veroorzaken omdat het ook het opbreken van de eurozone inhoudt. Markten zullen daar niet positief tegenover staan.
Intussen blijft Azië relatief gevrijwaard van populistische tendensen. Japan blijft zich inzetten voor een open economie en China tracht een regionale economische partnerschap tussen 16 landen in de regio te bewerkstelligen. Terwijl het Westen meer protectionistisch wordt, kan het Oosten, onder leiding van het communistische China, de kampioen van de vrije handel worden.
