Het kabinet presenteert op Prinsjesdag een ronkende begroting. Kunnen we nu dan eindelijk ‘leuke’ dingen doen na al die jaren op de rem trappen? En wat is nou eigenlijk verstandig begrotingsbeleid? Daarover interviewde het ING Economisch Bureau elf vooraanstaande economen en bundelde hun inzichten in een ‘economenkompas voor de overheidsfinanciën’.
De publicatie is een toegankelijk handvat voor wie zich een mening wil vormen over de overheidsfinanciën. Het kompas kijkt vooral naar de lange termijn. De Nederlandse cijfers bieden rust, maar ook financiële ruimte. Want investeren mag, móét zelfs, als het aan de economen ligt. Investeringen laten de economie extra groeien en zijn door de lage rente nu aantrekkelijk. Ze kunnen bovendien mooi wisselgeld zijn bij het vormgeven van de toekomst van Europa.
De Europese maatstaven: zo dus niet
Wat er in een jaar onderaan de streep overblijft, het saldo, heeft nauwelijks economische betekenis, aldus de economen. Sturen daarop voegt niets toe. Erger nog: het kan de economie onnodig instabiel maken. De overheidsschuld als percentage van het bruto binnenlands product (de schuldquote) doet er ook weinig toe. Dat een overheid schuld heeft, is juist wenselijk. Marieke Blom, hoofdeconoom van ING Nederland: “Europa stuurt nu precies op maatstaven die economen irrelevant of zelfs schadelijk vinden.”
Rust door bestendigheid tegen crisis en vergrijzing
Beoordeel liever of de overheid in de toekomst de plannen voor sociale zekerheid en voorzieningen kan waarmaken, zonder daarbij in de financiële problemen te komen. Dat is de essentie van het houdbaarheidssaldo, hét economenkompas voor de overheidsfinanciën. Nederland is precies in evenwicht volgens die maatstaf. Dat is uitzonderlijk gunstig, zowel vergeleken met het verleden als met andere landen. Blom: “De Nederlandse overheidsfinanciën zijn behoorlijk vergrijzings- en crisis-proof. Dat geeft rust voor de toekomst.”
Ruimte om te investeren
Nederlanders willen, zo blijkt ook uit de ING Vraag van Vandaag, vooral meer geld uitgeven aan maatschappelijke doelen, zoals zorg en veiligheid. Blom: “Economen zien dat als een politieke keuze, waar ruimte voor is, als er maar belastingen tegenover staan.” Extra investeringen juichen economen juist toe. De lage rente maakt dat meer investeringen rendabel zijn. De economen benadrukken vooral het belang van onderwijs en onderzoek (R&D), de energietransitie en digitale infrastructuur. Ze verwachten dat Nederlanders daarvan zullen profiteren, omdat de groei en dus ook het inkomen in Nederland erdoor toeneemt.
Wisselgeld richting Zuid-Europa
Vanuit Europa kwamen al vele oproepen aan onder andere Nederland om meer te investeren. De zuidelijke landen zouden in ruil daarvoor meer willen hervormen. Blom: “Investeren kan zich dus dubbel uitbetalen: goed voor de groei hier en goed voor de economische en politieke verhoudingen in Europa. Wat oververhitting door zo’n extra impuls kun je dan op de koop toe nemen.”
Blom concludeert: “De overheidsfinanciën bieden rust én ruimte voor de toekomst. Veel mooier kan het eigenlijk niet worden, met die overheidsfinanciën.”
– Einde bericht –
Voor deze publicatie interviewde het ING Economisch Bureau:
Naam Werkzaam voor
Prof. dr. Roel Beetsma Universiteit van Amsterdam
Prof. dr. Lans Bovenberg Universiteit van Tilburg
Prof. dr. Frank den Butter Vrije Universiteit Amsterdam
Prof. dr. Harry van Dalen Universiteit van Tilburg
Prof. dr. Sylvester Eijffinger Universiteit van Tilburg
Prof. dr. Casper van Ewijk Universiteit van Amsterdam/Tilburg
Prof. dr. Bas Jacobs Erasmus Universiteit Rotterdam
Dr. Frank Kalshoven Argumentenfabriek
Prof. dr. Coen Teulings Universiteit van Cambridge/Amsterdam
Prof. dr. Harrie Verbon Universiteit van Tilburg
Prof. dr. Sweder van Wijnbergen Universiteit van Amsterdam
