Het was Bush senior die tijdens de campagne in 1980 de misprijzende term ‘voodoo-economie’ gebruikte om Reagans economische beleid weg te zetten. De combinatie van hogere overheidsuitgaven en belastingverlagingen getuigde volgens Bush van economische waanzin.
Het zal weinigen ontgaan zijn dat juist het voorgenomen beleid van aankomend president Donald Trump vergeleken wordt met de aanpak van Ronald Reagan. Maar dan zonder de connotatie dat het hier mogelijk om een vlaag van verstandsverbijstering gaat. De aandelenmarkt heeft de draai naar fiscale expansie omarmd met nieuwe records voor de belangrijkste Amerikaanse indices.
De steilere rentecurve en hogere reële rente laat zien dat de obligatiemarkt ook inzet op hogere groei en inflatie. Een poll die ik recent in Singapore hield onder klanten liet zien dat 90% van mening was dat de inflatieverwachtingen nog verder oplopen in 2017. Kortom, reflatie is in rap tempo consensus aan het worden.
Van vuurtje naar heibrand
Nu was het reflatiethema er vast ook wel gekomen zonder Trump. Dit was de vonk die het smeulende vuurtje aanwakkerde tot een heibrand. Inflatieverrassingen waren al minder negatief geworden door het herstel in de grondstoffenmarkt, een verkrappende globale arbeidsmarkt en aantrekkende loongroei. De belofte van extra fiscale stimulering, in een omgeving van lage werkloosheid (4,6%), was reden voor obligatiebeleggers om extra compensatie te eisen voor inflatierisico.
We zijn op een kantelpunt aangekomen waarin we geleidelijk afscheid nemen van een deflatoire omgeving, al varieert het tempo per regio. De piek in de deflatie-angst ligt achter ons. Maar toch moeten we ons afvragen of de markt niet het slachtoffer is geworden van een ouderwets staaltje neo-kapitalistische voodoo, ditmaal ingeleid door Trump.
Eigenlijk een kinderspel
Gelooft de markt werkelijk dat Trump de economie kan laten groeien met meer dan 4% door het bouwen van muren? Dat hij 25 miljoen nieuwe banen weet te scheppen door outsourcing van multinationals aan banden te leggen? Dat hij de Rust Belt weer laat glanzen? Dat hij de belastingverlagingen probleemloos door de Senaat krijgt? Dat hij zijn protectionistische kaarten niet op tafel legt?
De ontvankelijkheid van de financiële markten voor een nieuw verhaal was groot. Dat is niet verwonderlijk gezien een winstrecessie in de Verenigde Staten en zeven jaar zwaar leunen op ruim monetair beleid, waarvan de positieve effecten duidelijk op hun retour waren. Of dat verhaal niet ergens rammelt, is van later zorg.
De voodoo-elementen van Reagan, belastingverlagingen én meer uitgeven als overheid, ze lijken kinderspel vergeleken met die van Trump. De economie kwam toen uit een stagflatieomgeving en kende nog een dubbelcijferige werkloosheid. Daardoor was het gevaar van oververhitting door een positieve vraagschok kleiner. Daarbij bedroeg de bruto overheidsschuld begin jaren tachtig slechts 32% van het bbp, tegen 105% nu.
Tijdelijke game over
Inflatieverwachtingen daalden juist door het cold turkey-beleid van Paul Volcker, de toenmalige voorzitter van de Federal Reserve. De dollar was rond 1981 neutraal gewaardeerd in termen van reële koopkracht, terwijl die nu bijna 20% overgewaardeerd is. Een nog sterkere dollar zet een rem op de groei. Het opwaartse potentieel voor aandelenmarkten was begin jaren tachtig veel groter omdat de Shiller CAPE (een waarderingsmaatstaf) in de VS toen slechts acht keer de winst bedroeg tegen 27 vandaag. Bij dergelijk hoge waarderingen neemt het vermogen tot inflatieprotectie van aandelen al snel af.
In de wereld van voodoo weet je nooit waar de geest vandaan komt of waar hij naar toe gaat. Zo is het ook met het fenomeen Trump. Zijn opkomst binnen de Republikeinse Partij en zijn klinkende overwinning waren voor velen een volslagen verrassing. We moeten niet schrikken als deze opportunistische miljardair uiteindelijk meer krachten wakker schudt dan de optimistische animal spirits van John Maynard Keynes en daarmee een kaart op tafel legt die voor de aandelenmarkt tijdelijk game over betekent.
