De speculatie neemt toe over wat de Bank of Japan (BoJ) nog aan beleidsopties heeft, nu de kritiek op de in februari van dit jaar geïntroduceerde Negative Interest Rate Policy (NIRP) toeneemt. “Het wordt steeds moeilijker voor de BoJ om niets te doen en kijken wat er gebeurt”, zegt Govinda Finn, Japan-specialist bij Standard Life Investments (SLI).
“De BoJ zal niet zo snel na de introductie van het nieuwe beleid er alweer afstand van willen nemen”, stelt Finn. “Maar volgens de markt is de NIRP mislukt en de Japanse overheid lijkt er ook niet veel voor te voelen om de rente nog verder te laten zakken.”
Een argument voor NIRP was de noodzaak om het herbalanceren van portefeuilles te versnellen en de kredietverlening aan te jagen. Bewijzen dat dit gebeurt zijn gemengd. Binnenlandse banken hebben hun blootstelling aan effecten teruggebracht, maar hun overzeese deelnemingen zijn toegenomen. Kredietverlening aan grote en kleine bedrijven is vlak gebleven, maar de kredietvoorwaarden voor consumenten zijn verbeterd, alsook de activiteit in de huizensector.
Tegenstanders van een negatieve rente wijzen op de verstoring van het verdienmodel van banken. Een steeds lagere rente reduceert de rentemarges en tast de winstgevendheid van banken aan als zij de negatieve rente niet doorberekenen. Met name regionale banken lopen dat gevaar.
“De centrale bank lijkt echter weinig sympathie te hebben voor de moeilijke omstandigheden van de banken”, kenschetst Finn de situatie. “Als het beleid succesvol is en leidt tot verbetering van de economie en de prijsontwikkeling, dan trekt de winstgevendheid van de banken vanzelf weer aan.”
Gouverneur Kuroda is met zijn beleid nog niet aan het einde gekomen. Negatieve rente heeft met vertraging impact op het gedrag van financiële instellingen. Een combinatie van NIRP en het opkopen van assets kan volgens Finn een extra stimulans geven aan het herbalanceren van portefeuilles, zelfs als de vraag naar kredieten uit de private sector laag blijft. “De winstgevendheid van de banken mag de grote zaak waar Japan voor staat niet hinderen”, besluit Finn
