Onlangs liet ASN Bank weten in 2030 klimaatneutraal te willen beleggen. Die uitspraak lokt ook andere spelers uit tot het stellen van doelen. “Zo zie je dat duurzaam beleggen een competitie is geworden”, stelt Giuseppe van der Helm, tot voor kort voorzitter van de Vereniging van Beleggers voor Duurzame Ontwikkeling (VBDO). Hij was keynote speaker tijdens The Asset Conference. Een terugblik.
Uit alles blijkt dat duurzaam beleggen zo langzamerhand de norm begint te worden. Uit zeer recent onderzoek van de VBDO blijkt dat de groei er goed inzit, vooral onder institutionele beleggers. Particulieren denken nog niet zo groen, constateert Van der Helm en daar heeft hij een aantal verklaringen voor. “Duurzaam beleggen is jaren geleden begonnen met ethical banking. Het begint ook met een morele keus”, stelt hij.
Zo werd Walmart vanwege het personeelsbeleid uitgesloten door APG. Het personeelsbeleid bleek zo slecht dat de pensioenuitvoerder het eigenlijk niet meer kon maken tegenover de leden om nog in het concern te beleggen. Van der Helm stelt dat APG een signaal afgaf. “APG vond dat er een grens was overschreden. Zo ga je niet om met mensen.”
Uitsluiting
Van der Helm ziet uitsluiting nog steeds als de meest voorkomende manier van duurzaam beleggen. Maar er is nog veel onduidelijkheid. Representatief daarvoor was de reactiegolf na de uitzending van Zembla uit 2007. Daarin werd aangetoond dat pensioenfondsen belegden in ondernemingen die clusterbommen en landmijnen produceren.
De uitzending zorgde voor een schok. “Er kwamen directeuren die zich hardop afvroegen wat duurzaam beleggen nu eigenlijk was. Dat was voor ons het moment om met benchmarks te komen. We kijken hoe de factoren Environmental, Social en Governance, kortweg ESG-criteria genoemd, worden geïntegreerd in het beleid. We kijken zuiver hoe ze worden uitgevoerd.” Wie en hoe er wordt uitgesloten, doet er dan niet zoveel toe.
“Ik begrijp best dat het pensioenfonds voor defensiemedewerkers wel belegt in wapenleveranciers. Maar een pensioenfonds voor medisch personeel hoort dat niet te doen.” Belangrijk is wel dat de deelnemers open en eerlijk worden geïnformeerd. Een goed voorbeeld noemt Van der Helm de commotie die ontstond toen het pensioenfonds Zorg en Welzijn weigerde nog te beleggen in Israëlische banken die actief zijn in de bezette gebieden.
“Bestuursleden kregen dreigtelefoontjes”, zegt hij. “Maar die kreeg het ABP ook toen besloten werd juist wel in die banken te blijven investeren. Waar het om gaat is dat je iets doet waar je achterban zich in kan vinden.” Beide voorbeelden laten zien dat de publieke opinie steeds belangrijker begint te worden en dat is iets waar investeerders steeds meer rekening mee moeten houden.
Risicoverlaging
Maar nog veel belangrijker voor investeerders is risicoverlaging. Vooral bedrijven in fossiele brandstoffen krijgen daarmee te maken. Vanwege klimaatdoelen komt die sector flink onder druk te staan. “Investeerders gaan zich roeren”, voorspelt Van der Helm. “Vooral omdat bijvoorbeeld olievoorraden op de balans staan die de concerns nooit meer naar boven kunnen halen. Dat betekent gewoon dat de bedrijven overgewaardeerd zijn. Technisch kan het misschien, maar vanwege klimaatdoelen zal het er niet van komen. De regeringen gaan het gewoon verbieden of verhogen de belasting.”
Maar niet alleen vanwege het mislopen van rendement beginnen investeerders nattigheid te voelen. “Daarachter zit ook het gevaar van rechtszaken”, waarschuwt Van der Helm tijdens The Asset Conference. Hij wijst erop dat in New York al een zaak loopt tegen ExxonMobil.
“In het vooronderzoek wordt het bedrijf ter verantwoording geroepen, omdat men binnen het bedrijf al lang zou geweten hebben dat voorraden niet kunnen worden geëxploiteerd. Het bedrijf is niet transparant.” Als dit een echte rechtszaak wordt, zijn de investeerders ook aan de beurt, claimt Van der Helm.
Geen weg meer terug
Van der Helm beweert dat duurzaam beleggen minstens net zo veel rendement oplevert als ‘ouderwets’ beleggen. Maar het gaat ook om verantwoordelijkheid. “Toen ik negen jaar geleden begon en met pensioenfondsen sprak, vonden ze mijn verhaal heel goed”, zo kijkt hij terug. Maar hij kreeg bijna altijd nul op rekest. “Dat mogen we niet doen, vertelden ze mij. We hebben onze financiële verantwoordelijkheid was de boodschap.”
Het is nu heel anders. Pensioenfondsen hebben door dat het bij hun financiële verantwoordelijkheid is gaan horen. “Ze krijgen door dat ze ook aan de lange termijn moeten denken.” Van der Helm wijst er wel op dat er flinke verschillen zijn tussen Europa en Amerika. Daar is duurzaam nog lang niet zo ingeburgerd als hier. “Maar ook in Amerika is een omslag gaande, een grote vermogensbeheerder als BlackRock is al een heel klein beetje aan het bijsturen.”
Op de vraag of overheden zich met duurzaam beleggen moeten gaan bemoeien, wilde Van der Helm zich niet uitspreken. “Het is iets dat van jezelf uit moet komen.” Wel vindt hij dat de Nederlandse overheid zich wel wat meer mag uitspreken voor duurzaamheid. Bedrijven tonen al lang belangstelling voor duurzaamheid. Ze moeten volgens van der Helm wel, want er is geen weg meer terug. Het doet Van der Helm goed dat de noodzaak tot verandering is doorgedrongen tot multinationals zoals Unilever. Dat bestuursvoorzitter Paul Polman van Unilever zich in het openbaar druk maakt over klimaatverandering vindt hij veelzeggend.
Roversgoed
“Toen ik op school zat, leerden we dat er in 2050 zo’n 4 miljard mensen op aarde zouden zijn. Uit een recentelijk rapport blijkt dat het er 10 miljard zullen zijn. Dat zorgt voor een enorme aanslag op schoon water, schone lucht en de voedselvoorziening en grondstoffen.”
Van der Helm accentueert dat veel mensen denken dat 2050 ver weg is, maar dat we nu al worden geconfronteerd met de toekomst. Zo voelen we al dat er een eind komt aan de onuitputtelijk lijkende voorraad grondstoffen. “Er wordt koper van de rail gejat en van kunstwerken. We vinden in Nederland materiaalwaarde al belangrijker dan artistieke waarde”, betoogt hij.
“En denk aan de voedselvoorziening. In de komende vijftig jaar moeten we meer voedsel zien te produceren dan in de achterliggende vijfduizend jaar.” Daar moet nu al over worden nagedacht. “Duurzaam heeft met tijd te maken, je kunt niet meer achterover leunen en wachten.”
