De druk op de Europese banken verplaatst zich naar de Italiaanse banken, die met de groeiende berg aan slechte leningen of Non-Performing Loans (NPL’s) worstelen. Paul Schenk, Global Analyst Banking Stocks bij Newton, een boutique van BNY Mellon, maakt zich zorgen. “Inmiddels zijn deze NPL’s opgelopen tot 360 miljard euro. Dat is ongeveer 20% van het Italiaanse bbp.”
In het verleden was de overheid de aangewezen partij om banken uit de problemen te helpen. Begin dit jaar introduceerde de Europese Unie (EU) echter de Bank Recovery and Resolution Directive (BRBD).
Die staat niet toe dat een bank wordt geherkapitaliseerd met overheidsgeld zonder eerst aandeelhouders en crediteuren bij een bail-in ten hoogte van minimaal 8% van de uitstaande verplichtingen te betrekken. “Zij zullen een deel van de verliezen die de bank lijdt voor hun rekening moeten nemen.”
Het belang van Renzi
Het probleem in Italië is volgens Schenk dat naarmate de NPL’s zich opstapelden banken vers kapitaal aantrokken door achtergestelde obligaties te verkopen aan hun eigen retailklanten. Daarbij werden ze gepromoot als een hoger renderend alternatief voor een deposito, maar eigenlijk net zo veilig. “Italiaanse spaarders zitten nu opgescheept met 230 miljard euro aan achtergestelde obligaties van banken”, aldus Schenk.
De Italiaanse spaarders lopen vanzelfsprekend niet warm voor een bail-in, zo stelt hij. “En zo ontstaat een politiek giftige situatie. Een grote, wijdverbreide bail-in heeft vrijwel zeker tot gevolg dat Premier Matteo Renzi in oktober het referendum over parlementaire hervorming verliest, waarna hij, zo heeft hij al toegezegd, zijn ontslag zal indienen.
Dat vormt op zijn beurt een probleem voor de EU-bureaucraten. “Zij zien Renzi graag aan de macht in Italië. Niet alleen is hij pro-EU, maar ook is hij een stabiele politieke factor die in staat is geweest om een aantal belangrijke hervormingen door te drukken die nodig zijn voor het herstel van de economische concurrentiepositie van Italië.”
Als Italiaanse spaarders een bail-in opgelegd krijgen, betekent dat niet alleen het einde van het premierschap van Renzi. “Ook wordt daarmee het anti-EU-sentiment onder de Italianen verder gevoed en hun steun voor het EU-project is al haperende. Het zou de eurosceptische partijen aan de macht kunnen brengen, waardoor het risico van het uitstappen van een andere lidstaat uit de EU toeneemt, alleen zou het deze keer een volwaardig lid van de muntunie zijn.”
Wat cruciaal is
Hoewel de Europese Centrale Bank (ECB) bereid is om goedkope liquiditeit te leveren aan de Italiaanse banken, en zodoende het risico van een systeemcrisis onderdrukt, doet die niets om de onderliggende problemen van de Italiaanse economie op te lossen. Althans dit vindt Schenk. De analist zegt daarover: “Zonder een volledige sanering van de balansen van banken is er weinig kans dat de Italiaanse banken nieuw krediet kunnen verstrekken aan het midden- en kleinbedrijf.”
Dat is echter zijn inziens cruciaal voor de Italiaanse economie. Want zonder een herstel van de kredietverlening aan het midden- en kleinbedrijf is er weinig kans dat Italië in staat is een groeitempo te realiseren dat verslechtering van de NPL’s voorkomt.
“Om zich te onttrekken aan deze negatieve vicieuze cirkel die Italië belemmert te ontsnappen aan zijn economische malaise is een systemische oplossing voor de NPL-berg nodig, anders wordt het al tegenvallende economische herstel waarschijnlijk verder vertraagd”, zo besluit Schenk.
