De toespraak van Fed-voorzitter Janet Yellen in Jackson Hole is door de markten als verruimingsgezind bestempeld. De rente op Amerikaanse staatsleningen (Treasuries) daalde dan ook na haar toespraak. “Ze klonk weliswaar meer overtuigd dat de rente moet worden verhoogd”, stelt Nick Kounis, Head Macro research bij ABN Amro. “Maar ze deed geen expliciete uitspraak over het tijdstip daarvan.”
Dit moet volgens Kounis worden gezien tegen de achtergrond van markten die de voorgaande dagen een grotere kans op een renteverhoging dit jaar hadden verdisconteerd. “De lat om de markt in verkrappingsgezinde richting te verrassen, lag dus hoog”, stelt hij. Het basisscenario van ABN Amro blijft dat de Fed de rente tot begin 2017 gelijk houdt.
De toespraak van Yellen, in combinatie met een strenger geluid van andere leden van het FOMC, het beleidscomité van de Fed, en tekenen van een oplevende Amerikaanse groei in het derde kwartaal, betekenen wel dat de kans op een renteverhoging voor het einde van dit jaar is toegenomen.
Sterkere argumenten
Yellen stelde dat ‘de argumenten om de federal funds rate te verhogen, de laatste maanden sterker zijn geworden’. De economische groei was weliswaar gematigd maar nog altijd ‘voldoende om tot verdere verbetering van de arbeidsmarkt te leiden’. De werkloosheid was stabiel, maar ‘ruimere maatstaven van de benutting van het arbeidspotentieel zijn verbeterd’.
Hoewel Yellen toegaf dat de inflatie nog steeds onder het doel van de Fed lag, voegde zij hieraan toe dat dit het gevolg was van ‘voorbijgaande effecten’. Al met al ‘voorziet het FOMC nog steeds dat geleidelijke verhogingen van de federal funds rate op een gegeven moment passend zullen zijn.’ Ze liet het tijdstip van een eerste renteverhoging echter open en benadrukte bovendien dat ‘onze besluiten altijd afhankelijk zijn van de mate waarin de vooruitzichten van het FOMC worden bevestigd door nieuwe data.’
Stuivertje wisselen
“Dat Yellen een optimistischer toon aansloeg, kan ook te maken hebben met de betere Amerikaanse cijfers van de laatste tijd”, denkt Kounis. In de eerste helft van dit jaar deed zich de vrij zeldzame situatie voor dat de economie van de eurozone beter presteerde dan die van de Verenigde Staten. In de eerste twee kwartalen groeide de eurozone met iets minder dan 2% op jaarbasis, in de VS was dat rond de 1%. Volgens recente cijfers gaan beide blokken echter weer stuivertje wisselen.
Bedrijven in de VS hebben hun voorraden ongekend sterk ingekrompen. Dit heeft de economische groei in het land geremd maar dit negatieve effect is waarschijnlijk binnenkort uitgewerkt. Fundamenteler is volgens Kounis de krimp van de bedrijfsinvesteringen als gevolg van aanpassingen in de oliesector aan de lagere prijzen, zwakke winsten en matige exportcijfers. Orders voor kapitaalgoederen zijn in juli en juli verbeterd, wat erop wijst dat de ingezakte investeringen zich voorzichtig herstellen. Omdat er nog steeds niet veel kapitaalgoederen worden geleverd, zal dit zich eerder in het vierde dan in het derde kwartaal uiten.
Per saldo verwacht Kounis dat de economische groei in de VS in de tweede helft van het jaar toeneemt, al zal de onderliggende trendmatige groei waarschijnlijk gematigd zijn. “Eén reden daarvoor is dat de consumptieve vraag, die in het tweede kwartaal goed op peil bleef, waarschijnlijk vertraagt”, legt hij uit. “Hierdoor worden enkele van de bovengenoemde positieve factoren geneutraliseerd.”
Eurozone
Het economisch herstel in de eurozone lijkt te blijven steken in een lage versnelling. De samengestelde PMI van de eurozone is marginaal gestegen van 53,2 in juli naar 53,3 in augustus. Daarmee blijft de index in feite binnen de bandbreedte waarin deze zich het grootste deel van dit jaar al beweegt. Daarbij is die andere indicatieve index, de Duitse Ifo van het ondernemersvertrouwen, in zowel juli als augustus gedaald. Een van de negatieve aspecten bij zowel de PMI als de Ifo noemt Kounis de duidelijke neerwaartse ontwikkeling van de ondernemersverwachtingen.
“Wij verwachten dat het huidige, gematigde groeitempo in de eurozone aanhoudt”, is de conclusie van Kounis. De lichte verbetering van de wereldeconomie en het ruime monetaire beleid zijn gunstige factoren. Daar staat tegenover dat het effect van andere gunstige factoren, zoals de lagere olieprijzen en de goedkopere euro, wegebt. Verder kan van Brexit en de politieke risico’s in Europa in het algemeen een negatief effect uitgaan.
Japan
“Het lijkt erop dat de Japanse autoriteiten de overwinning vlak voor de eindstreep nog uit handen geven”, vreest Kounis. De kerninflatie in Japan (exclusief voedingsmiddelen en energie) was na 1999 lang negatief, maar bevindt zich vanaf begin 2014 duidelijk in de plus. Dat gaf volgens hem de hoop dat het agressievere macro-economische beleid in het kader van Abenomics eindelijk op het punt stond de deflatie eronder te krijgen. “Maar Japan is inmiddels weer gevaarlijk dicht bij een nieuwe periode van deflatie”, constateert de econoom.
Landelijk is de kern-CPI gedaald van 0,5% j-o-j in juni naar 0,3% j-o-j in juli. Voor Tokio, waarvoor de cijfers van augustus al bekend zijn, is dit cijfer gedaald naar 0,1% j-o-j. En gezien de sterke yen en de zwakke economie zal deze neerwaartse ontwikkeling doorzetten.
“Daarmee zijn voor de Bank of Japan (BoJ) alle ingrediënten aanwezig om volgende maand een pakket stimuleringsmaatregelen aan te kondigen. Het blijft volgens Kounis echter de vraag waarom BoJ daar zo lang mee heeft gewacht. Na een goed begin van het kwalitatief en kwantitatief verruimingsbeleid lijkt de bank weer voorzichtig te zijn geworden. “Het risico is nu dat het pakket van volgende maand te laat komt en onvoldoende is”, besluit Kounis.
