Politieke gebeurtenissen en de aanhoudende onzekerheid van de marktdeelnemers zetten de markten in 2016 onder spanning. Deze trend zal in het nieuwe jaar hoogstwaarschijnlijk worden voortgezet. Wat zal de kapitaalmarkten in 2017 onder hoogspanning zetten?
Er bestaat een spanningsveld tussen de economie van de VS en die van de eurozone, zoals we dat al lang niet meer gezien hebben. In het derde kwartaal van 2016 kenden de twee economieën weliswaar vergelijkbare groeipercentages van het bbp: telkens 1,7% j-o-j. Maar de inflatiepercentages aan beide zijden van de Atlantische Oceaan liepen sterk uiteen. Terwijl de ECB kampt met een lage inflatie, lijkt de Fed te denken dat deze fase al achter de rug is. Daarom kondigt de Amerikaanse Fed voor 2017 drie nieuwe renteverhogingen aan, terwijl de Europese Centrale Bank zich gedwongen voelde om het aankoopprogramma van staatsobligaties te verlengen tot het einde van 2017.
Deze discrepantie in het monetair beleid wordt voortgezet over de hele rendementscurve. De spread tussen de rente op 10-jarige Amerikaanse treasuries en Duitse bunds loopt op tot meer dan 230 basispunten, wat bijna een dertigjarig record is. De relatie tussen deze markten is uiterst gespannen. Wij verwachten dat deze spanning dit jaar weer zal afnemen, waarschijnlijk ten nadele van de rente op Duitse bunds.
Door het basiseffect van de opnieuw stijgende prijs van ruwe olie zal de inflatie naar alle waarschijnlijkheid zowel in Europa als in de VS toenemen. In dit klimaat is het onwaarschijnlijk dat we veel rentedalingen zullen zien, of toch zeker wat het eerst kwartaal betreft. Strategische duratieposities moeten dus met de nodige voorzichtigheid ingenomen worden. Maar tactische posities zullen mits een juiste timing zeker rendabel zijn, omdat we ons nog altijd in een zeer volatiel klimaat bevinden.
Men zegt weliswaar dat politieke markten niet blijven duren, maar zeker is dat 2017 op het gebied van volatiliteit een voortzetting van 2015 en 2016 zal zijn en dat politieke gebeurtenissen hierbij een grote rol zullen spelen. We denken hierbij aan de waarschijnlijke start van de Brexit, de verkiezingen in Frankrijk en Duitsland en de eerste 100 dagen van het presidentschap van Trump. En dat zijn nog maar de onbekenden die we nu al kennen. Wij verwachten nog altijd een lastige, volatiele periode op de internationale kapitaalmarkten.
Britse aandelen
De aandelen- en obligatiemarkten waren in 2016 negatief gecorreleerd, wat in de voorgaande jaren vaak niet het geval was. Dat is absoluut goed nieuws, want dat is precies de bestaansreden van flexibele gemengde fondsen. Maar het betekent vooral dat een zeker herstel van de markt waarneembaar is.
De bandbreedte van het rendement over het afgelopen jaar was zeer hoog, zeker wanneer ze procentueel bekeken wordt. De ontwikkeling van 1,31% tot meer dan 2,60% is een verdubbeling in nauwelijks een half jaar tijd. Hoewel we al grotere absolute schommelingen hebben waargenomen, konden we geen vergelijkbare relatieve ontwikkeling ontdekken. In de niet onaanzienlijke professionele loopbaan van de auteur, die al op 1 april 1987 begon, is het laatste half jaar uniek.
De aandelenmarkten van de zogenaamde ontwikkelde wereld bewogen echter lange tijd zijwaarts. De sell off in januari, de daaropvolgende rally in februari en de paar weken na de Amerikaanse verkiezingen waren de grote gebeurtenissen van 2016. In de overige negen maanden waren er wel soms grote verschillen in de dagkoersen, maar zonder dat daarbij een echte trend duidelijk werd. Dat is in de eerste plaats omdat de marktspelers in onzekerheid bleven over het rentebeleid van de Amerikaanse centrale bank.
Over het hele jaar genomen moesten de indices van de opkomende landen, omgerekend in lokale valuta, het onderspit delven. In ons beleggingsuniversum van OESO-landen staat Groot-Brittannië met een jaarresultaat van 18,5% verrassend genoeg aan de leiding. Dit resultaat is echter in Britse pond uitgedrukt en wordt bijgevolg sterk beïnvloed door de depreciatie van de munt ten belope van 13,8%. Uitgedrukt in euro valt de winst terug tot een magere 4,7%, of met andere woorden minder dan de DAX.
Alles bij elkaar is een groot deel van de valuta’s gestegen ten opzichte van de euro, wat ook (officieus) de bedoeling is van het huidige monetair beleid van de ECB. Het ziet er echter naar uit dat de markt niet echt meer gelooft in een voortzetting van deze trend. Zelfs de Amerikaanse dollar, die bij het ter perse gaan 1,0440 noteerde ten opzichte van de euro, lijkt minstens zijn weg naar wisselkoerspariteit onderbroken te hebben.
De enige munten die waarde verloren hebben ten opzichte van de euro, komen uit landen met zware binnenlandse politieke problemen. Met uitzondering van de gebruikelijke verdachten (de CHF, de Scandinavische munten, de USD en de CAD), zijn alle andere valuta’s in koopkracht nog altijd ondergewaardeerd ten opzichte van de euro. De in het begin genoemde hoogspanning bestaat dus zeker ook hier.
Obligaties
Op de obligatiemarkten leverde vooral het non-investment-gradesegment het beste jaarrendement op. In het begin van 2016 ondervond deze activaklasse enorme verkopen. Maar sinds midden februari zijn de rentespreads tussen deze obligaties weer flink gekrompen, gelijktijdig met de stijgende aandelenkoersen. Om in dit segment echt rendement te realiseren moet men er echter absoluut en onvoorwaardelijk rekening mee houden dat op de secundaire markt vaak een gebrek is aan liquiditeit.
En dus valt een boekwinst maar zeer moeilijk om te zetten in echte winst. De Amerikaanse markt van bedrijfsobligaties, waar wij in 2016 de voorkeur aan gaven, heeft op indexniveau maar liefst 6,1 % opgebracht. Maar ook hier moeten nog afdekkingskosten afgetrokken worden, waardoor de potentiële winst met enkele procentpunten daalt.
2016 was min of meer een voortzetting van de twee voorgaande jaren. Bepalend voor de kapitaalmarkten waren niet zozeer de fundamentals, maar eerder de politieke gebeurtenissen en het monetair beleid van de centrale banken. Ook in 2017 lijkt het dezelfde kant op te gaan.
Om in een dergelijk klimaat met succes op de kapitaalmarkten te navigeren, moet men snel beslissingen nemen, maar ook weer niet te snel, om geen tegenreacties te missen. Het beste voorbeeld hiervan is de ontwikkeling van de aandelenmarkt in de eerste weken van vorig jaar. Het tegenvoorbeeld is echter de tot nu toe nog uitgebleven, maar door ons verwachte tegenreactie op de markt voor Amerikaanse treasuries. De hoogspanning blijft dus bestaan.
