De grondstoffenmarkten zijn onderworpen aan de meest fundamentele wet van de economie. Dat wil zeggen die van vraag en aanbod. De dynamiek hiervan verklaart waarom de prijs van grondstoffen als olie, landbouwproducten en industriële metalen onvermijdelijk cyclisch is. En tevens waarom producenten constant worstelen om het juiste evenwicht te vinden tussen overcapaciteit en onderinvestering.
Aangezien de producenten vaak foute inschattingen maken met betrekking tot het aanbod op bepaalde momenten, en omdat de prijzen extreem gevoelig zijn voor de kleinste wijzigingen in het evenwicht tussen vraag en aanbod is de geschiedenis van de markt van grondstoffen er een van onvermijdelijke grote stijgingen en dalingen.
Momenteel, na vijf jaar van gestage daling van de grondstoffenprijzen en aanzienlijke consolidaties in de industrie, zijn er eindelijk tekenen dat de cyclus aan het keren is. Neem bijvoorbeeld de prestatie van de Bloomberg Commodity Index (BCOM). Het betreft een maatstaf van de rendementen op investeringen in een gewogen mandje van energie, graan, industriële en edelmetalen, zachte grondstoffen en vee.
Aantrekkelijk geprijsd
De BCOM is tussen 2001 en medio 2008, een periode die werd gekenmerkt door een duurzame wereldwijde economische groei, met meer dan 160% gestegen en onderging vervolgens een scherpe daling, hetgeen een weerspiegeling is van de bredere impact van de financiële crisis. Na een licht herstel, bleef de index tussen medio 2011 en eind 2015 gestaag naar beneden gaan, vanwege de zwakke macro-economische groei.
De grondstoffen waren globaal gezien de slechtst presterende activacategorie, gedeeltelijk vanwege de vertragende Chinese groei en de sterke dollar, wat de beleggers ertoe bracht een recordbedrag van 850 miljoen dollar aan Amerikaanse ter beurze verhandelde grondstoffenfutures en opties op te nemen.
Sinds het begin van 2016 begonnen de koersen eindelijk te herstellen, met een stijging van 14% sinds het bereiken van de bodem, medio februari. Over de eerste acht maanden van het jaar bedraagt deze stijging 6%. Gedurende dezelfde periode, en dit is uiterst belangrijk, tekenden de olieprijzen een sterke stijging op, van meer dan 30%. Hoewel het nog te vroeg is om te bevestigen of deze opwaartse trend doorzet, zijn de grondstoffenprijzen op de huidige niveaus aantrekkelijk geprijsd.
Lekker overnameklimaat
Het is geen verrassing dat de vijf jaren van daling van de grondstoffenprijzen hebben geleid tot een vermindering van de kapitaalinvesteringen. Dit zou normalerwijze in de nabije toekomst een tekort in het aanbod tot gevolg moeten hebben, ook in de olie-industrie. Maar daar zijn de investeringen vrijwel stilgevallen en het aantal nieuwe ontdekkingen van olievelden staat op het laagste niveau sinds zes decennia. Dat blijkt uit data van het Internationale Energie Agentschap.
Nu de grondstoffenprijzen namelijk worden ondersteund door een hogere vraag en een beperkt aanbod zijn de vooruitzichten voor de grondstoffenproducenten ook gunstiger. Niet alleen stijgen de grondstoffenprijzen, de sector profiteert ook van vijf jaar van consolidatie.
Tijdens de val van de prijzen tijdens de periode 2011-2015, hebben de producenten de dividenden verlaagd, aandelenterugkoopprogramma’s ingetrokken, leveranciers gekort en gesneden in de personeelskosten.
Tijdens deze vijf jaar kende de sector veel fusies en overnames, met vorig jaar alleen al 650 miljard dollar aan transacties. Deze trend werd onlangs nog overtroffen door de aankondiging van de overname van Monsanto door Bayer, waardoor, indien de regelgevers dit goedkeuren, een internationale agrochemische kolos zou ontstaan.
Clinton en Trump zijn het eens
Gezien het belang voor de sector van de investeringen in infrastructuur is het feit dat China opnieuw miljarden in infrastructuurprojecten investeert ook een positief teken voor de producenten. Maar India, ’s werelds snelst groeiende grote economie, is zelfs nog belangrijker. Volgens de Indiase minister van financiën dient dit land het komende decennium ten minste 1,5 biljoen dollar te investeren om de infrastructurele kloof te overbruggen.
In deze context is het nuttig te vermelden dat de vaste Amerikaanse overheidsuitgaven als percentage van het bbp zich op het laagste niveau sinds zestig jaar bevinden. Dit is namelijk een van de weinige onderwerpen waarover Hillary Clinton en Donald Trump het eens zijn. Ze willen beiden enorme stijgingen van de uitgaven aan infrastructuur, hoewel er slechts één is die een muur van 3200 kilometer aan de Mexicaanse grens wil bouwen.
Dit alles zal gunstig zijn voor de grondstoffen en de hieraan verbonden aandelen. De bewegingen van deze aandelen, die weliswaar sterk verbonden zijn met de prijs van de grondstoffen, zijn dus moeilijk te voorspellen zijn. Ze hebben de neiging beter te presteren dan hun onderliggende grondstof.
Neem bijvoorbeeld de olieprijs, die in reële termen sinds de twintiger jaren slechts marginaal is gestegen. Tijdens dezelfde periode hebben de olie- en gasmaatschappijen reële rendementen gegenereerd van meer dan 8% per jaar, volgens GMO, een in Boston gevestigde Vermogensbeheermaatschappij die tevens aangeeft dat de mijnbouwmaatschappijen van industriële metalen beter presteerden (met een vergelijkbare marge) dan de onderliggende metalen.
Beweging naar ideale punt
De komende tijd zullen de globale macro-economische tendensen essentieel blijken te zijn voor zowel de grondstoffenprijzen als de prestaties van de producenten. Tegelijkertijd zullen het rentebeleid, de valutaschommelingen en de geopolitieke situatie ook van invloed zijn op de markt. Soms op onverwachte wijze.
Ondanks deze volatiliteit kunnen de beleggers zich getroosten dat grondstoffen een onvermijdelijk cyclisch karakter hebben. Wat de afgelopen vijf jaar is gedaald, zal vroeger of later opnieuw weer in evenwicht komen, op het ideale punt waarop vraag en aanbod samenkomen.
